BORELIOZA – LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ.

Życie na wsi i praca w gospodarstwie rolnym zwiększają narażenie każdego człowieka na kontakt z kleszczami, które choć są niewielkie przenoszą wiele groźnych chorób.
Wśród rolników najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcze jest borelioza, na którą w 2019 roku zachorowało w Polsce około 20 tysięcy osób. W rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie borelioza to najczęściej występująca choroba zawodowa.

Kleszcz – poznaj swojego wroga

Kleszcze są stawonogami zaliczanymi do pajęczaków. Kleszcz pospolity, który przenosi choroby groźne dla zdrowia a nawet życia, to bardzo niewielki organizm – jego rozmiary w zależności od fazy życia wahają się od 1 do 5 mm. Kleszcz przechodzi przez trzy stadia rozwojowe: dwa młodociane – larwy i poczwarki (nimfy) oraz stadium dojrzałe (imago). W każdej fazie żywi się tylko raz, zawsze wybierając inną ofiarę. Dojrzałe kleszcze po żerowaniu składają jaja. Krew kręgowców jest niezbędna do przekształcenia w kolejną formę rozwojową. Mikroskopijne larwy wylęgają się wiosną, po około miesiącu od znacznego wzrostu temperatury. Larwy żerują kilka dni głównie na małych gryzoniach (myszach i nornicach), ale także na ludziach. Napojona krwią larwa odpada od ofiary i w ciągu około 35 dni przeobraża się w poczwarkę. Są one w stadium zimującym, a ich dalszy rozwój następuje dopiero następnej wiosny. Wtedy żerują do 5 dni na większych zwierzętach, np. lisach, zającach czy psach. Ponownie przeobrażają się – tym razem w dojrzałe osobniki (imago), które pojawiają się masowo w październiku oraz w listopadzie i wyruszają na żer. Te którym żer nie powiódł się, zapadają w stan odrętwienia do kolejnej wiosny. Wtedy atakują wybierając na swoje ofiary większe zwierzęta – sarny, jelenie, psy, a także ludzi.

Drogi zakażenia chorobami odkleszczowymi:
✔ ukąszenie przez zakażonego kleszcza lub owada;
✔ spożycie surowego mleka lub mięsa zakażonej krowy, kozy, owcy;
✔ skrajnie rzadko przez rany na skórze.

Czym jest borelioza?
To groźna choroba zakaźna atakująca wiele narządów. Jest obecnie najczęściej stwierdzaną chorobą odkleszczową. Na człowieka i zwierzęta przenoszą je kleszcze, w których układzie pokarmowym bytują krętki wywołujące boleriozę. Istnieje podejrzenie, że krętki wywołujące boreliozę mogą być przenoszone także przez owady, m. in. gryzące muchy, komary pchły. Krętki boreliozy atakują układ nerwowy (penetrują płyn mózgowo – rdzeniowy, mózg i opony mózgowo – rdzeniowe), krótko po zakażeniu, wpływając na zachowanie osoby zakażonej. Borelioza bywa więc mylona z wieloma chorobami np. chorobami psychicznymi, nerwicą, reumatoidalnym zapaleniem stawów, wadami serca, stwardnieniem rozsianym czy chorobą Alzheimera.

Pamiętaj – jeśli podejrzewasz u siebie ugryzienie przez kleszcza, zaobserwowałeś np. rumień wędrujący, koniecznie powiedz o tym swojemu lekarzowi!

Etapy przebiegu boreliozy:

Faza wczesna boreliozy:

–  rumień wędrujący i inne zmiany skórne:

– objawy grypopodobne klika lub kilkanaście dni po ugryzieniu.

Faza późna boreliozy – przykładowe objawy:

– przedłużający się stan podgorączkowy, dreszcze, poty z nieznanych przyczyn;

– nawracające bóle głowy, mięśni i stawów;

– huśtawka nastrojów, depresja, zmęczenie;

– zaburzenia snu, duszności, kaszel.

Wykrycie boreliozy jest możliwe na kilka sposobów, choć postawienie diagnozy w wielu przypadkach jest trudne i niejednoznaczne. Do diagnozy choroby służą testy wykonywane z próbek krwi lub tkanek – ELISA, Western Blot, PCR i PCR RT.

Walkę z chorobą, zarówno w początkowej fazie jak i fazie przewlekłej prowadzi się za pomocą antybiotyków. Przestrzeganie zaleceń lekarskich przez cały czas trwania leczenia daje szansę na całkowite wyleczenie. Większe szanse na powodzenie leczenia istnieją we wczesnej fazie choroby, ale i stadium przewlekłe w wielu przypadkach udaje się zakończyć powrotem do zdrowia.

Aby zmniejszyć ryzyko ukąszenia przez kleszcze:

– możliwie szczelnie okrywaj ciało (koszula z długimi rękawami, spodnie z długimi nogawkami, kryte buty, wysokie skarpety)

– wskazane jest także nakrycie głowy; o odpowiedni strój zadbaj zwłaszcza podczas prac polowych, pracy w lesie, zbierania owoców runa leśnego;

– nie siadaj bezpośrednio na trawie, na zwalonych drzewach;

– unikaj spacerów w wysokiej trawie, zaroślach – wybieraj przetarte ścieżki;

– zachowaj szczególną ostrożność na terenach masowego występowania kleszczy i w sezonie ich wzmożonej aktywności;

– stosuj środki odstraszające kleszcze – zawsze zgodnie z instrukcją producenta;
uważnie sprawdzaj ciało swoje i swoich dzieci po powrocie do domu.

Jeśli mimo stosowania odpowiedniej odzieży i środków odstraszających znajdziemy kleszcza wbitego w skórę, należy go prawidłowo i szybko usunąć.

Borelioza chorobą zawodową rolników.

Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli choroba ta jest objęta wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu Pracy (Ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, art. 12).

Borelioza i inne choroby odkleszczowe np. kleszczowe zapalenie mózgu, wpisane są w wykazie chorób zawodowych.

Podejrzenie choroby zawodowej rolnika, należy zgłosić do właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Inspektor wszczyna postępowanie, którego głównym elementem jest skierowanie rolnika do jednostki orzeczniczej na badania. Badanie jest podstawą do wystawienia orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Państwowy Inspektor Sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.

Rolnik ubezpieczony w KRUS, w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej ma prawo ubiegać się:

– o jednorazowe odszkodowanie, które należy się z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci spowodowanej chorobą zawodową;

– rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Źródło:

– broszura KRUS „BORELIOZA I KLESZCZOWE ZAPALENIE OPON MÓZGOWO-RDZENIOWYCH”